Waarom ook conservatieve branches nu digitaliseren
Een economisch model met de mens als productiefactor? Volgens hoogleraar Bob de Wit moet dat op de schop. Voorbij is de tijd dat wij een maand lang werken en dan ons salaris innen, voorbij is de tijd dat die arbeid het doel was in ons leven. De huidige arbeidsmarkt zal de komende decennia voor een groot deel automatiseren. En de huidige coronacrisis zal die ontwikkeling nog versnellen.
Of hoogleraar Bob de Wit helemaal zeker is van zijn baan? Hijzelf denkt van niet. “Ik zie de komende tijd veel veranderen. Tot voorkort was het universitair onderwijs heel traditioneel. Mijn college stond op papier en ik deelde die informatie met mijn studenten. Die schreven alles op en zorgden ervoor dat ze die kennis op het juiste moment konden reproduceren. Dat was jarenlang ons business operating model. Maar door de coronacrisis staat dat nu onder druk.”
Want halverwege 2020 verloopt dat universitair onderwijs heel anders. “De universiteiten zijn natuurlijk dicht”, zegt De Wit. “En alles wat eerst fysiek gebeurde, is nu verschoven naar online. Wij hoogleraren hebben onze colleges opgenomen, en studenten kunnen inloggen op onze site en die colleges bekijken. Natuurlijk, in een wereld die in toenemende mate wordt vergiftigd door fake nieuws, zal de behoefte aan betrouwbare informatie toenemen. En natuurlijk, universiteiten geven dat nieuws een kwaliteitskeurmerk. Maar aan de andere kant, in een online wereld gaat het collegegeld flink omlaag. En dus zullen universiteiten moeten bezuinigen, bijvoorbeeld op personeelskosten.”
Twee derde
Je baan die op de tocht staat, voor veel mensen is zulk nieuws vooral verontrustend. Maar voor De Wit is het ook interessant. Want als hoogleraar Strategic Leadership aan de Nyenrode Business Universiteit heeft hij zich gespecialiseerd in veranderingen die de techniek teweegbrengt. Bovendien realiseert hij zich dat hij niet alleen staat. Veel meer mensen zitten in zijn situatie, om precies te zijn: twee derde van de arbeidsmarkt. “In 2013 werd er een uitgebreide studie verricht aan de Oxford University. Daar hebben ze berekend wat functies zijn die het meest waarschijnlijk zullen worden geautomatiseerd, en welke functies daar juist aan zullen ontkomen. Hun conclusie was dat slechts een derde de komende twee decennia veilig was.”
De resultaten sloten goed aan bij De Wits persoonlijke inschatting. “Mensen die hun dag doorbrengen aan een schakelbord, of borden afwassen in een restaurant, zullen natuurlijk snel worden vervangen door robots. En als je werkt bij een postorderbedrijf, loop je grote kans dat je baan wordt ingenomen door een drone. Veel langer houd je het waarschijnlijk uit als je functie is gebaseerd op creatieve of sociale intelligentie. Of als je in een sector werkt die maatschappelijk is beschermd, zoals de rechtspraak.”
Rechtspraak
Die rechtspraak is een mooi voorbeeld, want die valt volgens De Wit aan te duiden als de longtail van de digitalisering. “Daar leven ze echt nog in het koetsen en paardentijdperk. Nog steeds zie je bij rechtszaken dat er kruiwagens vol processtukken worden aangevoerd, eenzijdig afgedrukt, met een dubbele regelafstand. En alle communicatie verloopt nog met de fax. Fabrikant Brother moet speciaal voor deze sector een fabriek draaiende houden. De reden voor dat alles? Ze kunnen het zich daar permitteren. De rechtspraak is immers totaal onafhankelijk van de politiek.”
Maar zelfs bij de rechtszaak ziet hij nu iets verschuiven. “Je kunt mensen die iets misdaan hebben, niet eeuwig in de wacht zetten. En aangezien fysieke bijeenkomsten nu zijn verboden, moeten ook de rechters en advocaten digitaal. Wat er in de rechtspraak gebeurt, zie je nu ook in andere sectoren: de digitalisering wordt versneld. Natuurlijk, kappers en horecaondernemers gaan dadelijk gewoon weer op de oude manier aan de slag. Maar hoe zit het met die duizenden mensen die zijn ingehuurd door overheid of individuele bedrijven? Er moet dadelijk een duidelijke reden zijn om die weer in te huren. Eerlijk gezegd zie ik dat niet zo snel meer gebeuren. Sterker nog, zelfs bij een relatief conservatieve organisatie als UWV zullen ze zich nu achter de oren gaan krabben. Hebben we echt wel al die duizenden mensen nodig om de aanvraag voor uitkeringen te beoordelen?”
Toekomstperspectief
Terug naar De Wits eigen positie. Want hij ziet nog een potentiële onweerswolk. “Vroeger ging je studeren omdat je daarmee werkte aan je toekomstperspectief. Voor de meeste studies gold immers dat je uitzicht had op een goed betaalde baan. Maar hoe zit het als die baan dadelijk is geautomatiseerd? Dan zullen veel mensen zich afvragen of die studie wel noodzakelijk is. En dat is weer slecht nieuws voor de universiteiten.”
Kader: Onderzoek Oxford University
Hoe groot is de kans dat je jouw functie over 20 jaar nog kunt uitoefenen? Het onderzoek van de Oxford University vind je hier: https://www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.pdf Aan het einde van het document staat een lijst van honderden banen, in volgorde van de kans dat ze zullen verdwijnen. Een tipje van de sluier: ben je recreatief therapeut, choreograaf of audioloog, dan zit je voorlopig goed. Maar verdien je je geld als horlogereparateur, telemarketeer of umpire bij tenniswedstrijden, stel je dan vooral open voor nieuwe uitdagingen.
