Selecteer een pagina

Data centrisch door blockchain

Data centrisch door blockchain

Kampt je bedrijf met legacy? Met data die versnipperd liggen over tientallen applicaties? Dan is het verstandig om die data over te brengen naar een grote database. Anders gezegd: je moet de stap maken naar datacentrisme. Daarbij ligt er een belangrijk hulpmiddel: blockchain.

Stel, je werkt bij een ziekenhuis, en je bestelt een grote hoeveelheid medicijnen uit Zuid-Korea. Een gevoelige lading, want die medicijnen blijven alleen goed bij een maximale temperatuur van -50. En dus is het belangrijk dat de koelinstallatie gedurende de hele boottocht naar behoren blijft functioneren. En omdat de lading niet alleen kwetsbaar is maar ook heel kostbaar, moet het ook duidelijk zijn wat er gebeurt als de temperatuur toch te hoog wordt. Volgens strategisch innovatie-adviseur Jolanda ter Maten is dit zo’n situatie waarin je terug kunt vallen op een blockchain. “Want hoe gaat dat normaal? Stel dat er inderdaad een defect is opgetreden in de koelinstallatie, dan is het nog maar de vraag of de verantwoordelijke dat ook zal toegeven. Die zou in zijn administratie kunnen aantekenen dat de temperatuur de hele tijd op -50 bleef. Maar in blockchain is dat niet mogelijk, want dat systeem is fraudebestendig. De data die door de sensoren in zo’n vrachtschip worden gemeten, worden automatisch in zo’n blockchain opgeslagen, voorzien van een tijd- en datumstempel. En in een blockchain kunnen gegevens niet gewijzigd worden, en de data worden pas opgeslagen nadat ze door meerdere bronnen, in dit geval meerdere sensoren, zijn geverifieerd.”

Blockchain en bitcoin

Blockchain. Het woord alleen al zorgt bij veel mensen voor louche associaties. Associaties met bijvoorbeeld bitcoin, het favoriete betaalmiddel voor mensen die snel rijk willen worden – eerlijk of minder eerlijk. Een onterechte vergelijking, zegt Ter Maten. “Die twee begrippen – blockchain en bitcoin – kun je niet over een kam scheren. Blockchain is een database, een technologie, een overkoepelend systeem dat toepassingen als bitcoin mogelijk maakt. Als je blockchain vergelijkt met de infrastructuur van je mobiel, is bitcoin een van de apps die daarop kan draaien. Maar net zoals bij je mobiel zijn de toepassingsmogelijkheden van blockchain bijna eindeloos.”

Dat zie je bijvoorbeeld bij dat vervoer van de medicijnen dat fout loopt. Want natuurlijk gaat het hier niet alleen om aansprakelijkheid achteraf: nog belangrijker is dat partijen op tijd kunnen ingrijpen. “In dit geval zouden die partijen bijvoorbeeld een sensor kunnen aanbrengen die voortdurend een signaal afgeeft aan de blockchainapplicatie”, zegt Ter maten. “Daarmee kunnen alle betrokkenen voortdurend zien hoe het met de temperatuur is gesteld – en dat zonder dat er iemand gegevens kan wijzigen. Zodra de sensor een signaal oppikt, en de blockchain constateert dat de temperatuur boven het maximum uitkomt, treedt er automatisch een vervolgactie in werking, een smart contract. Dat kan bijvoorbeeld zijn dat er iemand de melding krijgt dat de thermostaat moet worden bijgesteld. Ook dat gebeurt helemaal automatisch; niemand kan daar iets in wijzigen.”

Privaat en publiek

Veel mogelijkheden dus, en bovendien zijn er ook verschillende soorten blockchains. Ter Maten maakt een onderscheid tussen een private en een publieke variant. “Die private versie zagen hierboven, in het geval van die medicijnen. Slechts een aantal partijen kunnen de data van een blockchain inzien: bijvoorbeeld de producent, de vervoerder, de koper en de verzekeraar. Maar je hebt ook publieke blockchains, en daar kan iedereen zijn bijdrage aan leveren. Het enige wat je nodig hebt, is een computer met aardig wat rekenkracht. Maar let op: niet alleen kan iedereen meedoen, iedereen kan ook de transacties inzien. Het enige dat privé blijft, is je naam: die zit verscholen achter een walletnummer dat in theorie alleen door de allersterkste kwantumcomputers zou kunnen worden gekraakt.”

Bovendien is het mogelijk om de voordelen van een private en publieke blockchain te combineren. En volgens Ter Maten is dit wat je in de nabije toekomst zult zien bij pensioenfondsen. “Stel, jij wisselt van baan en ook van pensioenfonds. Heb je enig idee hoe lang het dan duurt voordat jouw gegevens naar het nieuwe fonds zijn overgezet? Tot 9 maanden. Dat is lastig voor die pensioenfondsen, want dat kost hen heel veel geld: volgens sommige schattingen kost deze administratieve overhead zo’n 2 miljard euro per jaar. En het is ook lastig voor jou, want deze kosten gaan uiteraard van de pensioeninleg van de pensioengerechtigde af, en aan het eind is het nog maar de vraag of het allemaal wel klopt.”

Maar zoals gezegd, dat zou in de komende jaren wel eens kunnen veranderen. Want Pensioenfondsen zoals APG en PGGM zijn een samenwerking aangegaan met de Dutch Blockchain Coalition. Gezamenlijk treffen die voorbereiding voor een blockchain, en wel een combinatie van de publieke en private variant. Goed nieuws voor al die werknemers die van pensioenfonds wisselen, zegt Ter Maten. “Als die fondsen gebruikmaken van een blockchain, wordt de procedure enorm versimpeld. Dan hoeft die werknemer alleen maar een veldje te wijzigen: het oude is nu ongeldig, en er komt een veld bij. Vervolgens legt hij dat voor aan de oude werkgever, de nieuwe werkgever, het oude pensioenfonds en het nieuwe pensioenfonds, en als die hun goedkeuring hebben gegeven, is de zaak geregeld. Het mooie is: de consument heeft continu inzicht in zijn hele pensioengeschiedenis. Dat is dus een hybride blockchain: een deel is privaat, een ander deel is voor iedereen toegankelijk. Het gevolg: meer gemak voor de gebruikers en veel minder kosten voor de pensioenfondsen. Als dit eenmaal in werking is getreden, hebben we het over een besparing van zo’n € 50.000.000.”

Privacy

Het lijkt een ideale oplossing, maar kritische toehoorders zullen misschien hun wenkbrauwen fronsen. Want is zo’n blockchain wel compatible met de AVG? Die geeft burgers immers het recht om bepaalde gegevens te laten wissen, en in een blockchain is dat onmogelijk. Maar volgens Ter Maten valt hier een mouw aan te passen. “Je kunt zo’n blockchain aansluiten op een externe, ‘off-chain’ database. Daarin bewaar je dan de privacygevoelige data als naam, woonplaats, sofinummer, en eventuele medische condities en financiële gegevens. En in de blockchain zelf kun je daarnaar linken. Dat zorgt ervoor dat je dit soort gegevens simpel kunt wissen, omdat ze niet op de blockchain zelf staan.”

Maar volgens Ter Maten staan de bovenstaande begrippen – blockchain en privacy – niet haaks op elkaar. Sterker nog, de twee kunnen elkaar versterken. “Stel, jij ziet er jong uit, en je drinkt graag een wijntje. Dan moet je bij ieder bezoek aan de slijterij bewijzen dat je 18+ bent, en dus kun je je paspoort meenemen. Maar de slijter ziet dan niet alleen je leeftijd, maar ook je naam, je woonplaats en je sofinummer. En dat zijn data die je niet noodzakelijkerwijs wilt delen. De oplossing: een blockchainapp op je telefoon die je kunt openen met biometrische gegevens als een vingerafdruk of een irisscan. Als je die aan de slijter laat zien, geeft dat alleen het antwoord op zijn vraag: al dan niet ouder dan 18.” Nog een voorbeeld. “Jij koopt een huis, en de hypotheekverstrekker wil zeker weten dat je meer verdient dan een ton per jaar. Dan kun je natuurlijk je loonstrookjes mailen, maar daarmee geef je veel informatie prijs. Die hypotheekverstrekker hoeft immers niet te weten of jij 110.000 euro per jaar verdient of 8 miljoen. Ook hier biedt een blockchain uitkomst. Je bent niet verplicht je inkomen te laten zien. Je kunt je antwoord beperken tot de vraag: meer dan € 100.000 of niet.”

Datacentrisme

Meer privacy, meer gebruikersgemak, minder kosten dus. Maar volgens Ter Maten is dat niet alles: de nieuwe technologie leidt ook tot datacentrisme. “Je zou blockchain kunnen zien als een cloud, maar dan een die niet wordt beheerd door een enkele partij, maar door een consortium. Bijvoorbeeld de R3, een verzameling van meer dan 200 financiële instellingen wereldwijd. Die streven naar transacties die simpeler zijn, betrouwbaarder en transparanter, maar de meeste van hen kampen met het oerwoud van applicaties dat ze door de jaren heen hebben opgebouwd. Als die instellingen willen gaan samenwerken, moeten ze daar afscheid van nemen, en dat valt niet mee, want ze hebben er wel jaren in geïnvesteerd. Aan de andere kant: het is absoluut noodzakelijk, want als 199 concullega’s de handen ineen slaan, kun jij maar beter meedoen.”

4 obstakels

Dat klinkt overtuigend, maar toch… volgens Ter Maten wordt blockchain nog niet vaak geïmplementeerd. Dat heeft volgens haar 4 redenen:

  1. Schaalbaarheid
    “Nee”, zegt Ter Maten, “de techniek is niet de voornaamste belemmering. Maar aan de andere kant, bij blockchain kan die techniek nog worden verbeterd. Een creditcardsysteem kan in een minuut tienduizenden transacties aan, bij bitcoin zijn dat er veel en veel minder. Dat is nog een groot probleem, maar het wordt in de komende jaren ongetwijfeld opgelost.”
  2. Wet- en regelgeving
    “Stel dat jij een blockchain gebruikt om een huis te kopen”, zegt Ter Maten. “Dan is dat slecht nieuws voor je vaste notaris: die is namelijk niet meer nodig. Met zo’n blockchain kun je alles vastleggen. Het enige dat je nodig hebt, is consensus van alle partijen: de bank, de hypotheekverstrekker, de koper en de verkoper. Maar wat je ook nodig hebt, is een heel goed identiteitmanagementsysteem, en in de praktijk is dat nog lastig te realiseren. Vandaar dat de wetgever een dergelijke blockchain nog niet erkent. Voorlopig blijft zo’n notaris dus nodig.”
  3. Governance
    Volgens Ter Maten is dit de belangrijkste belemmering. “Je ziet vaak bij grote organisaties dat ze vasthouden aan hun eigen legacy. Dat leidt tot machtspelletjes: ik wil wel samenwerken, maar dan doen we het op mijn manier. Natuurlijk, daar ligt een serieus probleem aan ten grondslag. Als grote consortiums met elkaar gaan samenwerken, heb je het inderdaad over een veelheid aan systemen die ze op elkaar moeten aansluiten. In de praktijk staat dat die samenwerking vaak in de weg.”
  4. Interoperabiliteit
    Een laatste uitdaging. “Het is nog lastig om blockchainsystemen onderling laten samenwerken en op elkaar aan te sluiten”, zegt Ter Maten. “Om nog maar niet te spreken van het aansluiten van de bestaande (legacy-)systemen op de nieuwe blockchain-infrastructuren. Het is belangrijk dat hier wereldwijde standaards voor worden ontwikkeld.”